Bredere verantwoordelijkheid bedrijven is juist een zegen

Deze zomer werden interessante kanttekeningen geplaatst bij het concept ESG, onder meer door The Economist en Sandra Phlippen. In dit stuk wordt Springco’s standpunt uiteengezet. Wij zien het ook als een zegen dat bedrijven zich steeds bewuster worden van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, maar vinden dat dit verder mag gaan dan alleen CO2.

Kritiek van Sandra Phlippen en The Economist

Enkele weken terug was Sandra Phlippen, hoofdeconoom van ABN AMRO, te gast bij Zomergasten. Ze pleitte voor het temmen van het kapitalisme en zag daarin een rol voor aandeelhouders, die in toenemende mate maatschappelijke impact eisen van de bedrijven waarin zij investeren.

Phlippen maakt zich echter zorgen over hoe die impact op dit moment becijferd wordt, omdat de zogenoemde ESG-score (die bedrijven beoordeelt op Environmental, Social en Governance indicatoren) een ‘grote soep van sociale impactdingen’ dreigt te worden. Deze kritiek staat niet op zichzelf, want The Economist wijdde er vorige week ook al haar omslag aan. Volgens het invloedrijke Britse tijdschrift zijn de ‘S’ en de ‘G’ moeilijker te kwantificeren en leiden ze bovendien af van onze existentiële strijd tegen klimaatverandering.

Links de Zomergasten-aflevering met Sandra Phlippen (Beeld: VPRO) en rechts de bewuste omslag van The Economist (23 juli 2022)

Nuance ligt in verschillen per sector

De bezwaren klinken logisch: uitstootreductie van bedrijven is relatief eenvoudig te berekenen en met elkaar te vergelijken, in tegenstelling tot veel doelen ten aanzien van gezondheid, gemeenschapsvorming en goed bestuur.

Toch is enige nuance op zijn plaats. Voor bedrijven met een voetafdruk die in de eerste plaats effect heeft op het klimaat, zoals energieleveranciers, is deze focus effectief. De nadruk op directe en indirecte uitstoot prikkelt in dit geval een fundamenteel andere investerings- en bedrijfsstrategie. Het is onwenselijk dat deze voetafdruk kan worden verbloemd door een inclusief HR-beleid. Deze vlieger gaat echter niet – of in mindere mate – op wanneer de sociale voetafdruk van een bedrijf minstens zo belangrijk is voor de maatschappij als geheel.

Neem bijvoorbeeld de projectontwikkelaar: diens impact bestaat niet alleen uit de CO₂-uitstoot tijdens het bouwproces en het beheer van een gebied, maar ook uit de leefbaarheid en veerkracht van de straten en bouwblokken die worden gerealiseerd. Vaak bepalen de plannen van de projectontwikkelaar voor meerdere decennia de betaalbaarheid, veiligheid, sociale cohesie en gezondheid in een gebied.

Meetinstrumenten blijven verbeteren

Het zou zonde zijn als dit soort bedrijven in navolging van aandeelhouders hun maatschappelijke invloedsfeer zouden verengen tot uitstoot alleen. Dat het meten van sociale impact nog in de kinderschoenen staat mag geen reden zijn om de ene nauwe blik van aandeelhouders (vergroten van winst) simpelweg te complementeren met een andere nauwe blik (verminderen van uitstoot). De bewustwording dat bedrijven een bredere verantwoordelijkheid hebben is juist een zegen van onze tijd.

Dit betoog is dan ook geenszins een relativering van de urgentie van klimaatactie, maar wel een oproep om bedrijven en hun aandeelhouders ook ter verantwoording te blijven roepen voor andere problemen waar zij een belangrijke rol in spelen. Juist door kritisch te zijn op de verschillende meetinstrumenten en deze te blijven verbeteren zorgen we ervoor dat het ene maatschappelijke doel niet ten koste van het andere gaat.

ESG-indicatoren vormen een belangrijke bron van informatie voor maatschappelijk bewuste aandeelhouders en bedrijven

Beschouw E, S en G afzonderlijk van elkaar

Voormalig Blackrock-bestuurder Tariq Fancy trok ten overstaan van The Economist al de juiste conclusie. Hij stelde dat de ESG-indicatoren los van elkaar hun waarde hebben, maar op één grote hoop niets meer zijn dan een lelijke afkorting.

We leven in een complexe wereld waarin milieu-, bestuurs- en maatschappijdoelen moeilijk platgeslagen en samengevoegd kunnen worden. Bedrijven in de hele economie staan nu voor de confronterende maar essentiële vraag wat hun bestaansrecht is, en welke verantwoordelijkheden daarbij horen.

Wat ons betreft ligt het antwoord niet alleen verscholen in de hoeveelheid euro’s winst of CO2-besparing, maar is er voor beantwoording van deze vraag een bredere en zelfbewuste blik nodig. Heb je een vraag of wil je graag meer informatie over ons werp op het thema ESG? Stuur dan een mail naar Hank!