Woonlasten in Westerkwartier: betaalbaarheidsrisico in beeld

De gemeente Westerkwartier heeft Springco gevraagd een in 2018 uitgevoerd onderzoek naar energielasten te actualiseren. Samen met adviesbureau Hiemstra en de Vries heeft  Springco de woonlasten van inwoners opnieuw in kaart gebracht. 

Hogere energieprijzen en inflatie hebben een enorme invloed gehad op de energielasten voor veel inwoners, zo ook in de gemeente Westerkwartier.  Bij deze actualisatie van een eerder onderzoek speelde naast de woonlasten tevens de vraag hoeveel huishoudens te maken hebben gekregen met onbetaalbare energielasten. Anders dan in 2018 hebben we de kwantitatieve resultaten van dit onderzoek niet op basis van een enquête verkregen, maar door middel van een data-analyse op basis van CBS-Microdata. Ook keken we naar hoe de resulaten zich verhouden tot de beleving van de bewoners.

Woonlasten

Springco is dit onderzoek gestart door de ontwikkeling van de woonlasten sinds 2018 in kaart te brengen. Deze bleken in het Westerkwartier met gemiddeld 19% te zijn toegenomen. De stijging van woonlasten wordt voor een groot deel veroorzaakt door de toegenomen energieprijzen. Tegelijkertijd zijn de inkomens van bewoners vanaf 2018 met 20-22% gestegen. Dat betekend dat het deel van het inkomen dat naar woonlasten gaat, licht is afgenomen. Uiteindelijk is het wonen in Westerkwartier gemiddeld genomen dus betaalbaarder geworden. Echter voelt dit voor de meeste inwoners niet zo.

Betaalbaarheidsrisico

We spreken van een betaalbaarheisrisico als de (theoretische) uitgaven van een huishouden hoger zijn dan het inkomen. Tot 2020 nam het percentage huishoudens met een betaalbaarheidsrisisco af. De laatste jaren zien we echter weer een toename. Natuurlijk zijn de hogere energieprijzen daar (mede) verantwoordelijk voor. Uit onze analyse is gebleken dat 14% van de huishoudens in het Westerkwartier een betaalbaarheidsrisico heeft. En dit betreft dan met name bewoners van particuliere huurwoningen. Dat zijn meestal gezinnen die in grotere huizen wonen en daarom ook hogere woon- en leeflasten hebben.

Druk op de energielasten

Naast het betaalbaarheidsrisico keken we ook specifiek naar het deel van het inkomen dat naar energielasten gaat. De combinatie van een lager inkomen, hoge energielasten en/of een woning met een slecht energielabel zorgen voor een dusdanige druk op het inkomen dat de energielasten voor huishoudens onbetaalbaar worden. In 2023 heeft 10% van de huishoudens in het Westerkwartier met dit probleem te maken. In corporatie huurwoningen is het percentage huishoudens met die met deze onbetaalbare lasten te maken krijgt het hoogst: wel 24%. Dit komt voornamelijk omdat ondanks de betere energetische kwaliteit van de woningen, hier vaker huishoudens met een laag inkomen wonen. Daarnaast speelt het probleem vaker bij ouderen dan bij jongeren. Anders dan bij het betaalbaarheidsrisico speelt deze “energiearmoede” vaker bij de woningen in het goedkopere segment. Ook hier wonen vaker huishoudens met een lager inkomen in een kwalitatief slechtere woning.

Beleving

Maar naast het datagedreven onderzoek speelt de beleving van mensen een grote rol. Daarom is er ook een korte enquête naar bewoners verstuurd. Hieruit bleek dat meer dan de helft van de respondenten de woonlasten passend vind bij het inkomen en de woningkwaliteit. Onder huurders is dit percentage lager en dit is deels te verklaren door het slechte onderhoud en verouderde isolatie van de woningen. Bijna de helft van de respondenten geeft aan te besparen om de vaste lasten en dus ook de energierekening te kunnen betalen.  Dat brengt natuurlijk zorgen met zich mee en die zorgen leven voornamelijk bij huurders. Zij hebben dan ook behoefte aan persoonlijk advies en ondersteuning vanuit de gemeente of zouden financiele hulp kunnen gebruiken.

Aanbevelingen

Naast het data onderzoek heeft Hiemstra & de Vries geïnventariseerd welke maatregelen momenteel in het Westerkwartier worden getroffen om betaalbaarheid aan te pakken. Hieruit komt naar voren dat de gemeente, woningcorporaties en inwoners al erg veel doen op het gebied van armoedebestrijding. Om de maatregelen beter aan te laten sluiten is het belangrijk deze te richten op de doelgroepen die daar het meeste baat bij hebben, zoals deze naar voren komen uit het datagedreven onderzoek van Springco.

Ben je na het lezen van deze blog geïnteresserd om het hele onderzoek naar betaalbaarheid en energielasten in de gemeente Westerkwartier te lezen? Dit kan je opvragen via info@spring-co.nl

Wil je meer weten over onze analyses op het gebied van betaalbaarheidsrisico en energielasten, of heb je vragen naar aanleiding van deze casus? Neem dan contact op met Hank Groenhof via hank.groenhof@springco.ai.